του Χαρίτωνα Τομπουλίδη
Λένε ότι ο δολοφόνος δε γυρίζει ποτέ πίσω στο χώρο του εγκλήματος. Γυρίζει όμως κάποιος στον χώρο που γέννησε τα παιδιά του μετά από 19 χρόνια; Και πώς είναι ο χώρος αυτός μετά τόσα χρόνια;
Μετακομίσαμε από τη ...Σουηδία το 1994, μια χρονιά που η σουηδική οικονομία άρχιζε να συνέρχεται μετά το πατατράκ της, που άρχισε τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του ’80. Έζησα από κοντά τις μεγάλες αλλαγές στην καθημερινή ζωή των Σουηδών, όταν ο τυχοδιωκτισμός των δήμων με ανεγέρσεις κτηρίων δεν απέδωσε τα αναμενόμενα κέρδη και άρχισαν οι περικοπές σε όλες τις κοινωνικές παροχές που απολάμβαναν οι πολίτες της χώρας. Ξαφνική άνοδος της ανεργίας, πωλήσεις κατοικιών σε γελοίες τιμές και έλλειψη αγοραστών, πληρωμές από μαθητές και καθηγητές στα σχολικά συσσίτια, πληρωμές για δανεισμό βιβλίων από τις βιβλιοθήκες κ.λπ. Ήταν τότε που οι Σουηδοί πολίτες έλεγαν ότι «τα παιδιά μας θα ζήσουν χειρότερα από μας». Οι αντιδράσεις σπασμωδικές από τον κόσμο και πολύ μεγάλες από τη δική μου τη μεριά. Γιατί; Γιατί ο Σουηδός πολίτης πλήρωνε (και πληρώνει) κανονικά τεράστιους φόρους που όμως οι δημοτικοί υπάλληλοι τους ξόδευαν τυχοδιωκτικά. Κυρίως στον πολεοδομικό τομέα (το 90% των φόρων πηγαίνουν στον Δήμο και το υπόλοιπο στο κράτος). Κατάληψη των Δημαρχείων, τους έλεγα, και απολογισμός στο πού πηγαίνουν οι φόροι που πληρώνουμε. Οι Σουηδοί πολιτικοί, ίσως πιο υπεύθυνοι από τους Έλληνες πολιτικούς, και με μια ισχυρή βιομηχανία «επανέφεραν» την σουηδική οικονομία σε «υγιή» κατάσταση και σήμερα βλέπεις έναν οικοδομικό οργασμό παντού.
Καταργούν το ρευστό και έτσι και οι φόροι πληρώνονται κανονικά και αυτόματα με τις κάρτες πληρωμών που ο κάθε πολίτης χρησιμοποιεί. Το πορτοφόλι αντικαταστάθηκε με τις κάρτες και οι διαδικτυωμένοι πολίτες ευημερούν. Η Στοκχόλμη μέσα σε 2 χρόνια εγκαινίασε δύο αθλητικές αρένες (Friends Arena, Tele2 Arena) χωρητικότητας 100.000 θεατών που χρησιμεύουν και ως πολιτιστικοί και ως θρησκευτικοί χώροι. Και αντίστοιχοι χώροι εγκαινιάζονται σε πολλές άλλες πόλεις της Σουηδίας. Η Σουηδία τα 19 αυτά χρόνια που εγώ παρέμεινα στην Ελλάδα, αλλά επισκεπτόμουν σχεδόν κάθε χρόνο, άλλαξε στην καθημερινότητα της με πιο διαδικτυωμένους πολίτες και πιο «ανάμικτους» εθνικά. Στο μέρος που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν τα παιδιά μου και που ο μεγάλος μου γιος επέστρεψε μετά από 19 χρόνια, η μαντίλα κυκλοφορεί στους δρόμους και το μαύρο χρώμα πλεονεκτεί στους καθημερινούς ανοιχτούς χώρους. Η εκκλησία έγινε διαθρησκευτικό κέντρο και μέχρι πέρσι το σχολείο ήταν Διεθνές. Η πολυεθνικότητα είναι πλούτος, όταν η μια εθνότητα σέβεται την άλλη. Η διαδικτύωση φέρνει και την απομόνωση και ίσως και τα ψυχικά προβλήματα. Είναι όμως άλλου χαρακτήρα τα προβλήματα αυτά από τα προβλήματα της ανεργίας.
Πριν από 35 χρόνια στην πρώτη σελίδα της σουηδικής εφημερίδας Svenska Dagbadet υπήρχε η φωτογραφία μου σαν ερευνητή στο Αστεροσκοπείο Στοκχόλμης που έδειχνα σε μια μικρή το είδωλο του ήλιου. 35 χρόνια αργότερα, ο γιος μου καταλήγει στις σελίδες της ίδιας εφημερίδας και περιγράφει ποιες συνθήκες στην Ελλάδα τον ανάγκασαν να επιστρέψει στον ίδιο δρόμο που γεννήθηκε πριν από 26 χρόνια. Επιστροφή στις ρίζες ή εξανδραποδισμός; Ο χρόνος θα δείξει.
*Ο Χαρίτων Τομπουλίδης είναι έλληνας και σουηδός πολίτης, αστρονόμος-αστροφυσικός
