Εάν επαναληφθούν οι παρενοχλήσεις από την Τουρκία εντός της κυπριακής ΑΟΖ θα αποχωρήσω από τις συνομιλίες, προειδοποιεί ο πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Αναστασιάδης, σε συνέντευξή του στην... «Καθημερινή».
Στην εκτενή συζήτηση που έγινε στο γραφείο του στο Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία, με τη συμμετοχή και της «Κ» Κύπρου, ο κ. Αναστασιάδης μιλά για τις νέες συνθήκες που δημιουργεί η ανακάλυψη φυσικού αερίου, η οποία ανατρέπει τη γεωπολιτική εξίσωση και εκ των πραγμάτων προσφέρει ευκαιρίες, αλλά εγκυμονεί και κινδύνους. Στο πλαίσιο αυτό χαρακτηρίζει ευθέως το αέριο ως τον «καθοριστικό παράγοντα», σημειώνοντας ότι οι ΗΠΑ το προσεγγίζουν στο στρατηγικό πλαίσιο απεξάρτησης από τη Ρωσία. Προκρίνει ως προτιμητέα λύση τη μεταφορά του αερίου προς την Τουρκία μέσω της Κύπρου, ενώ σημειώνει ότι η ένταξη της Κύπρου στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη του ΝΑΤΟ μπορεί να προσφέρει λύση στο θέμα των εγγυήσεων.
Ο Κύπριος πρόεδρος, ο οποίος τον περασμένο Μάρτιο είχε πληγεί λόγω της τραπεζικής κρίσης, αισθάνεται σήμερα πολιτικά ισχυρότερος, κάτι που επιβεβαιώνουν και οι δημοσκοπήσεις. Δηλώνει ότι δεν πρόκειται να υπάρξει ένα νέο σχέδιο Ανάν, αναμένει βήματα στο θέμα της Αμμοχώστου μέσα στις επόμενες εβδομάδες, και σημειώνει ότι προσβλέπει στη στήριξη του Αντώνη Σαμαρά στη νέα προσπάθεια που ξεκινά για λύση.
–Τι έχει αλλάξει από το 2004 ώστε να πιστεύετε ότι αυτή τη φορά μπορεί να υπάρξει λύση;
– Πολλά έχουν αλλάξει. Και υπάρχει από πλευράς τόσο των Ελληνοκυπρίων όσο και των Τουρκοκυπρίων μια αφύπνιση και ένα έντονο ενδιαφέρον, ή και ελπίδα, θα έλεγα -που είναι το σημαντικότερο- ότι μέσα από τον νέο γύρο συνομιλιών μπορεί να υπάρξει, επιτέλους, ένα αποτέλεσμα. Οτι θα δημιουργηθούν οι συνθήκες που θα μας επιτρέψουν να ζήσουμε σε ένα κράτος στο οποίο θα γίνονται σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι βασικές ελευθερίες, σε συνθήκες ειρηνικής συμβίωσης, αλληλοσεβασμού και συνδημιουργίας.
– Οι υδρογονάνθρακες είναι ο παράγοντας που οδηγεί τις εξελίξεις;
– Οι υδρογονάνθρακες είναι καθοριστικός παράγοντας. Η Τουρκία έχει ανάγκες, το Ισραήλ έχει ανάγκες, η Κύπρος έχει ανάγκες. Με τη λύση του Κυπριακού διανοίγονται ευρύτατοι ορίζοντες. Η αξιοποίηση ενός τερματικού σταθμού υγροποίησης στην Κύπρο, θα συνέβαλε ενδεχόμενα ώστε να υπάρξει ακόμη στενότερη συνεργασία με το Ισραήλ, τον Λίβανο, την Αίγυπτο, αλλά και η δυνατότητα για την Τουρκία να αγοράσει ενέργεια μέσω Κύπρου και να αντιμετωπίσει τα σημαντικά ενεργειακά της προβλήματα. Την ίδια ώρα, βεβαίως, θα ωφεληθούν και οι δύο κοινότητες αφού θα υπάρξει ένας αναλογικός διαμοιρασμός κερδών από το φυσικό αέριο.
– Στο σενάριο μεταφοράς του αερίου από το Ισραήλ στην Τουρκία, μέσω Κύπρου, δεν υποβαθμίζεται ο ρόλος της Ελλάδας;
– Αυτή την ώρα μιλάμε για τις ανάγκες της Τουρκίας σε ενέργεια και όχι για τον όποιο αγωγό που να διέρχεται μέσω Τουρκίας για να διοχετεύεται αέριο στην Ευρώπη. Εξάλλου, δεν είναι θέμα που εξαρτάται από εμάς διότι η αξιολόγηση γίνεται με βάση το κόστος. Αν, δηλαδή, ο αγωγός συμφέρει να πάει μέσω Κρήτης προς την Ευρώπη ή αν στο μέλλον κριθεί ότι υπάρχει τέτοια ποσότητα που να μπορεί να καλύψει σημαντικές ανάγκες της Ευρώπης, αν αυτό θα γίνει με έναν φθηνότερο τρόπο, και αν αυτός θα ήταν μέσω Τουρκίας. Αυτή την ώρα μιλάμε για τις ενεργειακές ανάγκες της Τουρκίας και την απεξάρτησή της από συγκεκριμένες πηγές.
– Και στις δυο περιπτώσεις, άμεσα ή έμμεσα, εμπλέκεται η Κύπρος.
– Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει η ανάγκη συγκατάθεσης από πλευράς Κύπρου. Αν είναι υποθαλάσσιος ο αγωγός, από το Λεβιάθαν, δηλαδή το ισραηλινό αέριο να πωλείται προς την Τουρκία, θα πρέπει να δώσει τη συγκατάθεσή της η Κύπρος διότι περνά μέσα από την ΑΟΖ μας. Αυτή η οδός έχει κόστος 3,5 δισ. Η άλλη πρόταση που φαίνεται ότι μελετάται είναι η αγορά από το LNG της Κύπρου αερίου, είτε ισραηλινού, είτε κυπριακού, είτε και άλλου, που θα μεταφέρεται μέσω αγωγού που θα περνά μέσα από την Κύπρο. Το κόστος είναι 1 δισ. και θεωρείται η προτιμητέα λύση. Θέλω να πιστεύω ότι αν αξιοποιηθεί αυτός ο παράγοντας και από την Τουρκία, και από όσους εμπλέκονται για να βοηθήσουν να βρεθεί μια λύση που να γίνεται αποδεκτή από τους Ε/Κ, χωρίς να παραγνωρίζει τις ανησυχίες των Τ/Κ, αυτό θα είναι προς όφελος όλων.
– Σας απασχολούν οι παρενοχλήσεις από τουρκικά σκάφη μέσα στην κυπριακή ΑΟΖ;
– Βεβαίως. Θα πρέπει να πω ότι οι διαβεβαιώσεις που έχουμε είναι ότι τα μικρά επεισόδια που παρατηρήθηκαν δεν θα επαναληφθούν ενόσω τουλάχιστον διαρκούν οι συνομιλίες. Το έχουμε καταστήσει σαφέστατο ότι σε περίπτωση που συνεχίσουν τις παραβιάσεις, η έξοδος από τις συνομιλίες είναι η απάντηση. Θα πρέπει να γίνει συνείδηση ότι την ώρα που προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα καλό κλίμα και περιβάλλον εμπιστοσύνης δεν μπορεί με ενέργειες ή πράξεις, οι οποίες δεν συνάδουν με το όλο κλίμα που θέλουμε να καλλιεργήσουμε, να μολύνουν τη διαδικασία.
– Η ιστορία έχει δείξει ότι πάντα η επίτευξη λύσης είναι δύσκολη. Υπάρχει κίνδυνος να μείνει η Κύπρος έξω από αυτό το ενεργειακό παιχνίδι;
– Θα προσπαθήσω με κάθε τρόπο να μη μείνουμε εκτός, αλλά οι κίνδυνοι είναι ορατοί. Οι προβληματισμοί που αναπτύσσονται, π.χ. σε φίλες χώρες της περιοχής είναι κατά πόσoν θα επικρατήσει τέτοια ασφάλεια στην Αίγυπτο που θα τους επέτρεπε να χρησιμοποιήσουν το ήδη υφιστάμενο εκεί τερματικό υγροποίησης κι αυτό θα άλλαζε σημαντικά την όλη επιρροή που μπορεί να έχουμε εμείς.
– Με λύση πότε θα είναι ώριμα να προχωρήσουν τα ενεργειακά;
– Πιστεύω ότι εντός δύο ετών, με την ολοκλήρωση των ερευνών από πλευράς TOTAL, ENI και NOBLE, θα υπάρχει ακριβής εικόνα ως προς την ποσότητα και από κει αρχίζει πια η αξιοποίηση, έστω κι αν θα πάρει άλλα δύο ή τρία χρόνια. Από την ώρα που διαπιστώνεται ότι υπάρχουν ικανές ποσότητες, αρχίζει να δημιουργείται δυναμική. Παράλληλα, αν θεωρηθεί η Κύπρος ως η επιλογή του Ισραήλ, αμέσως και πάλι αναπτύσσεται δυναμική, και οι ισραηλινές ποσότητες είναι διαπιστωμένες. Το ίδιο αν διεξαχθούν έρευνες, που έχουν ήδη εξουσιοδοτηθεί, στον Λίβανο. Είναι μια εκ των πραγμάτων δυναμική που υπάρχει και θα ενισχύεται εάν και εφόσον διαπιστώνονται ποσότητες τέτοιες που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της Τουρκίας, αλλά και της Ευρώπης.
– Και το επιχείρημα ότι η μεταφορά κι άλλων ποσοτήτων αερίου μέσω Τουρκίας προς την Ευρώπη θα καταστήσει την Αγκυρα υπερυθμιστή;
– Εμείς δεν έχουμε προδεσμευθεί σε οτιδήποτε. Προτιμούμε τους σχεδιασμούς της Ε.Ε που ακριβώς για να αποφύγει αυτή την εξάρτηση υποδεικνύει μια άλλη οδό διοχέτευσης του φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Αυτά, όμως, αντιλαμβάνεστε ότι είναι ζητήματα που θα μελετηθούν στον κατάλληλο χρόνο και με βάση τεχνοοικονομικά και άλλα δεδομένα.
– Αν οι ποσότητες αποδειχθούν μικρότερες των αναμενομένων, ανατρέπεται ο σχεδιασμός;
– Παρά το γεγονός ότι είναι παρακινδυνευμένο να μιλά κάποιος για ποσότητες, οι προβλέψεις που έχουν γίνει με βάση τις έρευνες είναι αισιόδοξες.
Τα Μνημόνια σε Κύπρο – Ελλάδα
Ο κ. Αναστασιάδης περιγράφει το πόσο διαφορετικά αντιμετωπίζουν το Μνημόνιο στην Κύπρο, όπου παρατηρείται σύμπνοια κομμάτων και κοινωνίας, και στην Ελλάδα, του ιδιότυπου διχασμού σε «μνημονιακούς» και «αντιμνημονιακούς».
– Ποια είναι η μέχρι στιγμής εμπειρία σας με την τρόικα;
– Η απόφαση του Eurogroup της 15ης Μαρτίου 2013 ήταν οδυνηρότατη και σκληρή αφού εφαρμοζόταν για πρώτη φορά. Ομως, κάνοντας και αυτοκριτική, λέω ότι θα μπορούσαν να αποφευχθούν τα δεινά αν δεν επιτρέπαμε τη λήψη μέτρων εναντίον μας. Αν προλαμβάναμε, δηλαδή, τον κίνδυνο να βρεθεί η χώρα προ του φάσματος της άτακτης χρεοκοπίας. Συνεπώς, πιστεύω ότι αυτό που μπορεί να λεχθεί τώρα είναι ότι δίδεται η ευκαιρία να μετατρέψουμε την κρίση σε προοπτική.
– Πώς πάτε με το Μνημόνιο;
– Η πειθαρχημένη τήρηση του Μνημονίου έφερε και τα θετικότατα αποτελέσματα που καταγράφονται μέσα από τις θετικότατες παρατηρήσεις και της τρίτης αξιολόγησης, όπως και την αναβάθμιση, για πρώτη φορά έπειτα από τρία χρόνια, από τον Οίκο Standard and Poor’s, και ιδιαίτερα από τη μείωση των αποδόσεων των κυπριακών ομολόγων που από 15% που ήταν πέρυσι τον Μάρτιο, έχει μειωθεί στο 7,3%.
– Πόσο διαφορετική είναι η στήριξη κομμάτων και κοινωνίας, σε σχέση με την Ελλάδα όπου υπάρχει διχασμός;
– Οφείλω να αναγνωρίσω ότι υπάρχει μια διαφορετικότητα από τα όσα εν Ελλάδι συμβαίνουν. Ο κυπριακός Ελληνισμός, όπως αποδείχθηκε, έχει μια ωριμότητα και τον διακρίνουν το πείσμα και οι αντοχές. Δεν παρουσιάστηκαν απεργίες που να προκαλέσουν προβλήματα στην οικονομία, ούτε κοινωνική αναταραχή, και παρά τις διαφωνίες που υπάρχουν δεν επλήγη η εργασιακή ειρήνη, με αποτέλεσμα να υλοποιούμε το πρόγραμμα. Γι’ αυτό νιώθω και την ανάγκη να εκφραστώ με τα καλύτερα λόγια για το αίσθημα ευθύνης που διακρίνει τον κυπριακό λαό αλλά και τις πολιτικές δυνάμεις. Σε συνεργασία με όλους έγινε κατορθωτό να πετύχουμε αυτά τα βήματα προς τα εμπρός που δίνουν κι ένα στίγμα ότι η έξοδός μας από την κρίση θα έρθει συντομότερα απ’ ό,τι υπολόγιζα.
Οι ΗΠΑ και το ενεργειακό
– Ο ρόλος των ΗΠΑ φαίνεται να είναι πρωταγωνιστικός. Γιατί πιέζουν τόσο έντονα;
– Πιστεύω ότι το ενεργειακό είναι από τα σημαντικότερα ζητήματα. Αυτό που προβληματίζει και τους Ευρωπαίους είναι η εξάρτηση από μια συγκεκριμένη πηγή, η οποία ανά πάσα στιγμή μπορεί να ελέγχει χώρες και πολιτικές. Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ, με την ανεύρεση υδρογονανθράκων στη νοτιανατολική Μεσόγειο, δημιουργεί μια άλλη δυναμική αν οι ποσότητες είναι τέτοιες –και οι διαπιστώσεις συνηγορούν ότι είναι– που να υποκαθιστούν το μονοπώλιο και τις πολιτικές εξαρτήσεις που αυτό δημιουργεί.
– Το 2004 η Ε.Ε. ενεπλάκη έντονα με τον επίτροπο Φερχόιγκεν. Αναμένετε και τώρα διορισμό αξιωματούχου αναλόγου επιπέδου;
– Εχει ήδη διορισθεί ο κ. Βαν Νούφελ, ο οποίος με την έναρξη των συνομιλιών αναμένεται να λάβει αναβαθμισμένη εντολή. Θα παρακάθεται χωρίς να συμμετέχει, ώστε να διαπιστώνει ή να συμβουλεύει τον ΟΗΕ αν οι προτάσεις που κατατίθενται είναι συμβατές με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
– Αφού ο λόγος περί προϋποθέσεων, η επιστροφή των Βαρωσίων είναι ένας όρος που έχετε θέσει. Θα προχωρήσει και πότε;
– Δεν θέσαμε όρους για να ξεκινήσει ο διάλογος. Είναι κάτι που έχουμε ζητήσει και επιθυμούμε, να αρχίσουν παράλληλα με τον διάλογο να συζητούνται ουσιαστικά Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) που θα ενισχύουν και τη δυναμική του διαλόγου. Ευελπιστώ ότι θα γίνουν κάποια βήματα εντός των επόμενων εβδομάδων. Βήματα που να δείχνουν την αποφασιστικότητα των εμπλεκομένων σε ουσιαστικά ΜΟΕ.
– Και του ξένου παράγοντα;
– Πάντοτε.
– Υπάρχει χρονοδιάγραμμα για την κατάληξη των συνομιλιών;
– Χρονοδιάγραμμα και επιδιαιτησία αποκλείσθηκαν. Η λύση πρέπει να προέλθει μέσα από την ελεύθερη βούληση των ηγετών και μόνο τότε μπορεί να παραπεμφθεί σε δημοψήφισμα.
– Η στάση της Αθήνας, μετά και τη συνάντηση που είχατε πρόσφατα με τον κ. Σαμαρά;
– Θα πρέπει να πω ότι οι σχέσεις μας είναι άριστες και εκτιμούμε απεριόριστα τη στήριξη που δίνει η ελληνική κυβέρνηση στις προσπάθειες που καταβάλλουμε και είμαι βέβαιος ότι έτσι θα συνεχίσουμε μέχρι που να επιτύχουμε αυτό που θα είναι προς όφελος ευρύτερα του κυπριακού λαού και που θα διασώζει, αν θέλετε, οριστικά και αμετάκλητα τον Ελληνισμό στην Κύπρο.
– Αντιδρά, όμως, ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ, Νικόλας Παπαδόπουλος, που είναι εταίρος σας στην κυβέρνηση.
– Υπάρχουν όντως διαφωνίες από πλευράς του προέδρου του ΔΗΚΟ, τις οποίες και σέβομαι απόλυτα όπως και τις αποφάσεις του κόμματος, όποιες κι αν είναι. Δική μου απόφαση είναι, με τη συνεργασία των κομμάτων που στηρίζουν τη διαδικασία, αλλά μη αγνοώντας τους διαφωνούντες, να προχωρήσουμε στη δύσκολη πορεία με απώτερο στόχο να αποτρέψουμε τα χειρότερα και να πετύχουμε λύση που να διασφαλίζει τις ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων χωρίς να παραγνωρίζει τις ευαισθησίες και τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων.
– Πώς προχωρά η συνεργασία με το Ισραήλ, στρατιωτική και άλλη;
– Γοργά και με ρυθμούς που μας επέτρεψαν να προχωρήσουμε και πέρα από τη συνεργασία στη συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων στο Οικόπεδο 12, αλλά και να διαδραματίσουμε ένα σημαντικό ρόλο στην εξομάλυνση διαφορών που παρουσιάζονται μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου σε ό,τι αφορά τη διαχωριστική γραμμή στην ΑΟΖ. Εχουμε εγκαθιδρύσει μια άριστη σχέση και ανταλλαγές τεχνογνωσίας σε πολλούς και σημαντικούς τομείς…
Δεν είναι νέο σχέδιο Ανάν
– Τι απαντάτε σε όσους λένε ότι πάμε για μια νέα εκδοχή του σχεδίου Ανάν;
– Γνωρίζετε ότι ήμουν εξ εκείνων που υποστήριξαν το σχέδιο Ανάν. Βεβαίως διαπιστώναμε ότι υπήρχαν αρνητικά στοιχεία, όμως η προοπτική ένταξης της Κύπρου στην Ε.Ε. εντός των επομένων ημερών θα δημιουργούσε μια άλλη δυναμική και ως προς στις αδυναμίες. Αλλά τώρα αυτό δεν έχει σημασία από τη στιγμή που το σχέδιο απερρίφθη από το 76% των Ελληνοκυπρίων. Θα πρέπει επομένως οι Τουρκοκύπριοι συμπατριώτες μας και η Τουρκία να συνειδητοποιήσουν ότι το σχέδιο θα πρέπει να ανταποκρίνεται και στις ανησυχίες και προσδοκίες των Ελληνοκυπρίων.
– Μπορεί να καταστεί δυνατή η άρση των τουρκικών εγγυήσεων μέσω της ένταξης της Κύπρου στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη και εν συνεχεία στο ΝΑΤΟ;
– Απόλυτα. Είναι κάτι που μας προβλημάτισε, το συζητήσαμε σε έκταση με όσους εμπλέκονται, μη εξαιρουμένων του γ.γ. του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και φίλων ευρωπαϊκών χωρών. Νομίζω ότι είναι κάτι που δεν θα απέκλειε, ενδεχομένως, ούτε τη συγκατάθεση της Τουρκίας.
– Τα θέματα των εγγυήσεων, της παρουσίας τουρκικών στρατευμάτων, των κατάλοιπων εξουσίας, θα λυθούν προς το τέλος;
– Είναι ρητή η αναφορά ότι τίποτε δεν συμφωνείται αν δεν συμφωνηθούν τα πάντα. Σε ό,τι αφορά το κατάλοιπο εξουσίας, σε όλες τις ομοσπονδίες πλην του Καναδά, το κατάλοιπο ανήκει στις πολιτείες. Τι έχουμε πει; Οτι αν δεν συμφωνηθούν οι εξουσίες της κεντρικής κυβέρνησης δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιο είναι το κατάλοιπο.
– Συνεπώς από τις διαπραγματεύσεις θα εξαρτηθεί το κατάλοιπο;
– Σωστά. Εκείνο που διασφαλίζεται είναι ότι δεν μπορείς να αφαιρέσεις από την κεντρική κυβέρνηση θέματα που άπτονται της μιας και μόνης προσωπικότητας, της μιας κυριαρχίας και μιας ιθαγένειας (three singles). Αυτά -που είναι τα σημαντικότερα- δεν μπορεί να εκχωρηθούν στις πολιτείες καθώς εξ αυτών προκύπτουν σημαντικές λειτουργίες του κράτους. Στο ανακοινωθέν αναφέρεται ότι ο υπέρτατος νόμος της χώρας είναι το ομοσπονδιακό Σύνταγμα στο οποίο πέρα από την ομοσπονδιακή δομή του κράτους θα αναφέρονται και τα τρία singles.
– Στρατεύματα και εγγυήσεις;
– Αυτά θα συζητηθούν στις συνομιλίες. Δεν είναι δυνατόν σε ένα ανακοινωθέν στο οποίο τίθεται το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθείς και οι βασικές παράμετροι της λύσης που επιδιώκεις, να μπουν όλα τα ζητήματα. Δεν είναι σχέδιο λύσης το ανακοινωθέν. Ωστόσο, γίνεται αναφορά στο στάτους κβο για το οποίο υπογραμμίζεται ότι είναι απαράδεκτο.
– Αν αποτύχει κι αυτή η προσπάθεια, ο κ. Νταβούτογλου λέει τελειώσαμε. Συμφωνείτε;
– Δεν θέλω, προτού αρχίσουμε, να σκέφτομαι αρνητικά και να προτάσσω το «αν αποτύχουμε». Θέλω να είμαι θετικός στη σκέψη και θέλω να είμαι έτσι διότι από την ώρα που είχα αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας, μαζί με τους συνεργάτες μου θέσαμε ως στόχο τον επανακαθορισμό της εξωτερικής μας πολιτικής. Εχουμε κατορθώσει σε ελάχιστο χρόνο να βελτιώσουμε πολύ τις σχέσεις μας με το Ισραήλ, τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, χωρίς ποτέ να διακινδυνεύουμε τις άριστες σχέσεις που είχαμε με μεγάλες φίλες χώρες που στήριξαν κατά καιρούς ουσιαστικά την Κύπρο. Το ίδιο ισχύει και με τα αραβικά κράτη. Συνεπώς, όλοι οι εμπλεκόμενοι θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως αυτή η φορά θα πρέπει να δώσει αποτελέσματα. Είναι προς όφελος όλων ημών, των εμπλεκομένων χωρών αλλά και γενικότερα της περιοχής.
